W okresie II Rzeczypospolitej obchody imienin Józefa Piłsudskiego były organizowane w sposób bardzo uroczysty. Od 1931 roku 19 marca był dniem wolnym od zajęć, a w szkołach organizowano uroczyste akademie i odczyty. Rządy sanacyjne stawiały sobie za cel wychowanie młodzieży w duchu propaństwowym. Szkoła przedwojenna miała za zadanie nauczyć młodych Polaków szacunku do symboli i tradycji niepodległościowych oraz postępowania w duchu solidaryzmu społecznego. Szczególnym kultem otoczono postać Józefa Piłsudskiego, jako symbolu walki o niepodległość Polski.
W Kutnie międzywojennym tradycje piłsudczykowskie były bardzo żywe. Miasto podczas przewrotu majowego w 1926 roku odegrało znaczącą rolę, a stacjonujący tu 37 pułk piechoty opowiedział się po stronie J. Piłsudskiego, biorąc czynny udział w walkach w Warszawie.
Już w 1921 roku, w dniach 19 i 20 marca, z okazji imienin Naczelnika Państwa teatr żołnierski 37 PP wystawił dramat Gabrieli Zapolskiej pt. „Tamten”, z którego dochód przeznaczono na plebiscyt górnośląski i inne cele filantropijne.
Z większym rozmachem obchodzono imieniny marszałka Piłsudskiego dopiero po przewrocie majowym. 1928 roku w celu organizacji uroczystości utworzono Komitet Organizacyjny Obchodu Imienin Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Obchody rozpoczęły się 17 marca koncertem pieśni wojskowych orkiestry 37 PP. Następnego dnia w programie obchodów znalazło się m.in.: okolicznościowe nabożeństwo w kościele parafialnym, defilada i akademia połączona z koncertem pieśni wojskowych.
W następnym roku uroczystości trwały trzy dni i rozpoczęły się już 17 marca od okolicznościowego nabożeństwa w kościele parafialnym oraz akademii w sali teatru z udziałem orkiestry 37 PP i chóru „Sygnał”. Następnego dnia wieczorem, przed gmachem starostwa, odbył się uroczysty capstrzyk z udziałem orkiestry 37 PP i orkiestry kolejowej. 19 marca rano odprawione zostało nabożeństwo w kościele parafialnym i świątyniach innych wyznań (w synagodze dodatkowo odbyło się nabożeństwo 16 marca w sobotę). Kulminacyjnym punktem obchodów była defilada wojskowa i Organizacji Przysposobienia Wojskowego na Nowym Rynku. Tego samego dnia nastąpiło odsłonięcie popiersia Marszałka Piłsudskiego w Szkole Powszechnej nr 2. Cykl imprez imieninowych kończył plenerowy pokaz filmu na rynku i raut w sali teatru Straży Ogniowej dla zaproszonych gości.
W latach następnych podobne obchody były powtarzane co roku. Szczególnie imponująco wyglądały one w 1933 roku. W sali konferencyjnej sejmiku kutnowskiego odbyło się zebranie liczące ponad 60 osób, z udziałem przedstawicieli miejscowego społeczeństwa i władz administracyjnych i samorządowych. Wojsko reprezentowane było przez ppłk. Józefa Sas – Hoszowskiego (komendantem garnizonu i dowódcy 37 PP).
Pierwszego dnia dla młodzieży szkolnej zaplanowano uroczyste poranki, gdyż dzień 18 marca był dniem wolnym od normalnych zajęć szkolnych. Stroną merytoryczną i organizacyjną przedsięwzięcia zajmowali się nauczyciele i uczniowie Szkoły Powszechnej nr 2 im. Marszałka Piłsudskiego. „Kronika Kutnowska” zamieściła dokładną relację z obchodów imieninowych w dniu 19 marca: „…Piękna pogoda marcowa przyczyniła się do podniesienia nastroju entuzjazmu. Śpiące miasto Kutno przybrało odświętny wygląd i niezwykle się ożywiło… Hejnał z wieży ratusza o godz. 7.30 ,budząc miasto ze snu, zwiastował jednocześnie niezwykłość dnia i uroczystości. O godz. 9.30 odbyło się nabożeństwo w synagodze, które odprawił rabin Izaak Trunk, wygłaszając uroczystą mowę. Na nabożeństwie obecni byli przedstawiciele władz państwowych, wojskowości i prasy. Urząd starościański reprezentował magister praw Józef Maj – referendarz starostwa. Zebrana licznie w synagodze młodzież szkół powszechnych i gimnazjalnych odśpiewała chórem „Boże coś Polskę” i „Jeszcze Polska nie zginęła”.
W tym czasie na Starym Rynku gromadziły się oddziały wojska, przysposobienia wojskowego, oddziały mundurowe, od których raport odbierał komendant garnizonu. Imponująco wypadła defilada, która odbyła się na Nowym Rynku. Powszechny zachwyt budziły defilujące oddziały wojska, przysposobienia wojskowego męskiego i żeńskiego gimnazjum, kolejarzy, pocztowców, hufca harcerskiego. Następnie przedstawiciele instytucji i organizacji składali życzenia imieninowe dla Marszałka. Lista składających była tak liczna, że redakcja nie podała jej imiennie. Specjalnie uroczyste życzenia złożyła Straż Pożarna, która w zwartych szeregach udała się pod gmach Starostwa, gdzie spotkała się ze starostą Witoldem Pełczyńskim. Podczas wieczornej akademii szczególne wrażenie na zebranych wywołało: „Przemówienie ucznia Gimnazjum im H. Dąbrowskiego Zenona Głogowskiego”. Po raz pierwszy publicznie zaprezentował się zespół muzyczny Związku Nauczycielstwa Polskiego. Zdaniem dziennikarza „Kroniki Kutnowskiej”: „doskonale wypadł też obrazek sceniczny Dzwony w wykonaniu najmłodszych dzieci Szkoły Powszechnej im. Marszałka J. Piłsudskiego”.
Po śmierci Józefa Piłsudskiego w 1935 roku uroczystości imieninowe przybrały nieco inny wymiar. Kult Marszałka Piłsudskiego zastąpiono, kultem Naczelnego Wodza Edwarda Rydza – Śmigłego, który obchodził imieniny 18 marca. W 1939 roku po raz ostatni w okresie II RP zorganizowano uroczystości imieninowe w dniach 18-19 marca, tym razem dwóch marszałków: Edwarda i Józefa, Szczególnie imponująco wypadł wieczorny pochód po ulicach miasta oddziałów 37 PP z pochodniami przy dźwiękach werbli.
dr Jacek Saramonowicz
