W dniu 12 stycznia 2022 roku, niemal w 19. rocznicę pożaru pałacu, na jego dach powrócił orzeł. Wyjątkowa rzeźba będąca symbolem splendoru władzy królewskiej Wettinów. To zarazem symbol ich dążenia do sięgnięcia po koronę cesarską, wszak to symbol tej zwierzchniej władzy świeckiej od czasów co najmniej cesarstwa rzymskiego. Przede wszystkim jednak w historii Rzeczypospolitej to ważny symbol. Wetiinowie ustanowili Order Orła Białego w 1705 roku jako zaszczytne wyróżnienie, a do dziś jest to najwyższe polskie odznaczenie. Wymownym symbolem tego orderu jest oczywiście biały orzeł, którego idea miała zostać zaczerpnięta z tradycji noszenia na piersi orła przez Władysława Łokietka i herbu Rzeczypospolitej. Bez wątpienia wizerunek orła miał być symbolem spajającym połączone unią personalną dwa państwa: Saksonię i Rzeczpospolitą Obojga Narodów.
Obecnie wspaniałą rzeźbę zawdzięczamy decyzji podjętej przez Prezydenta Miasta Kutno Zbigniewa Burzyńskiego o rewitalizacji pałacu i Wydziałowi Inwestycji pod kierunkiem naczelnik Wiji Łukomskiej, która nadzoruje realizacje prac. W drodze do dzisiejszego finału Muzeum Regionalne w Kutnie z dr. Piotrem Stasiakiem i dr. Jackiem Saramonowiczem przygotowało materiały merytoryczne, łącznie z propozycją modelu orła w skali 1:10 wykonaną w pracowni prof. Mariusza Białeckiego. Model ten posłużył w 2018 roku do prac projektowych wykonanych przez firmę MagBud Bogdana Krawczyka z Kutna przy wsparciu merytorycznym udzielonym przez dr. hab. Jakuba Sito, prof. IS PAN. Wraz z rozpoczęciem prac budowalnych przez generalnego wykonawcę Janusza Króla i firmę „Krol” z Kłodawy w ubiegłym roku podjęte zostały działania mające na celu wykonanie rzeźby orła i wszystkich elementów rzeźbiarskich zdobiących pałac. Zadanie to zostało powierzone rzeźbiarzowi dr. Krystianowi Jajszczykowi przy współpracy z konserwatorem Elizą Płocińską i nadzorem konserwatorskim dr Anny Zaręby. Obiekt powstawał w ścisłej współpracy z ekspertem w dziedzinie rzeźby XVIII wieku dr. hab. Jakubem Sito, prof. IS PAN i wsparciu ze strony Muzeum Regionalnego w Kutnie dr. Piotra Stasiaka.
Kompozycja orła powstała dzięki wspaniałym umiejętnościom i wysiłkowi artysty i całego zespołu wspomnianych wyżej osób, w oparciu o zebrany obszerny materiał ikonograficzny i istniejące realizacje z epoki. Został stworzony od podstaw, gdyż nie miał on swojego odpowiednika. Jest to więc rzeźba niepowtarzalna, z której mieszkańcy Kutna powinni być dumni.
dr Piotr Stasiak
