Stanisław Jasikowicz urodził się 8 grudnia 1882 r. w Petersburgu. Ojciec Ignacy twórca i dyrektor Zakładów Dnieprowskich w Jekaterynosławiu, właściciel majątku Chodów w powiecie kutnowskim. Matka Bronisława z domu Łabuńska; żona Maria z domu Byszewska (poślubiona 1919 r.), zmarła w 1987, ps. Halina – komendantka sanitariatu Wojskowej Służby Kobiet Okręgu Warszawa AK, po wojnie na uchodźstwie w Londynie; syn Andrzej (1920 – 89) – delegat rządu RP na uchodźstwie na Południową Afrykę; córki: Hanna i Maria.
Gimnazjum ukończył w Jekaterynosławiu, potem rozpoczął studia w Instytucie Technologicznym w Petersburgu, które wkrótce przerwał aby rozpocząć studia ekonomiczne na uniwersytecie w Monachium. W 1911 r. uzyskał tytuł doktora na podstawie pracy „Historia Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Warszawie”. Jeszcze w czasie studiów w Petersburgu wstąpił ZMP „Zet” – organizacji związanej z ruchem narodowym. W Monachium wstąpił do konspiracyjnego Stronnictwa Narodowo – Demokratycznego, w którym powierzono mu kierownicze stanowisko. W 1917 został członkiem tajnej Ligi Narodowej.
Podczas I wojny światowej był członkiem Centralnego Komitetu Obywatelskiego na okręg północny z siedzibą w Petersburgu, od 1916 r. współredaktorem i wydawcą pisma „Sprawa polska”.
Jesienią 1918 r. pomimo zakazu wydanego przez Niemców wrócił do kraju i osiadł w majątku ojca Chodów w powiecie kutnowskim. W listopadzie 1918 r. wziął czynny udział w rozbrajaniu Niemców w Kutnie. Wspólnie z dr. A. Toczewskim pojechał do Warszawy, aby zakomunikować władzom centralnym o przejęciu władzy z rąk okupantów.
Brał aktywny udział w kampanii wyborczej Narodowej Demokracji do Sejmu Ustawodawczego. Został zastępcą posła, a od 9 grudnia 1920 r. posłem z listy ZLN na miejsce Teofila Wojdy, który zmarł na początku grudnia 1920 r. W sejmie pracował w Komisji Administracyjnej i Prawniczej. W 1925 r. uzyskał mandat jako zastępca posła z listy państwowej nr 8, na miejsce Zygmunta Seydy, który zmarł 28 stycznia 1925 r., następnie dwukrotnie wybrany z list państwowych: w 1928 r. i 1935 r. W parlamencie był wiceprezesem Klubu ZLN. Poza sejmem pełnił wysokie funkcje w Stronnictwie Narodowym – był członkiem Zarządu Głównego i Komitetu Politycznego, później wiceprezesem i skarbnikiem ZG.
Podczas II wojny światowej był współorganizatorem konspiracyjnego Stronnictwa Narodowego (od czerwca 1943 do grudnia 1943 był jego przewodniczącym). W latach 1941 – 42 był członkiem zespołu doradczego Komendanta Głównego ZWZ. W styczniu 1942 r. został aresztowany i więziony na Pawiaku w Warszawie. Zwolniono go w kwietniu tego roku. Od maja 1943 r. był trzecim zastępca Delegata Rządu RP na Kraj. W maju 1944 r. został ministrem w Krajowej Rady Ministrów w Warszawie. Po powstaniu warszawskim kolejno przebywał w: Krakowie, Piotrkowie i Pruszkowie. 28 marca 1945 r. został aresztowany przez NKWD (razem z innymi przywódcami Polski podziemnej) i przewieziony do więzienia na Łubiance w Moskwie. Tam został oskarżony w słynnym „procesie szesnastu” (18-21 czerwca 1945 r.). Został skazany przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR na 5 lat więzienia. Wyrok odbywał na Łubiance i na Butyrkach w Moskwie, gdzie zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach 22 października 1946 w więzieniu na Butyrkach w Moskwie, Pochowany został w zbiorowej mogile na miejscowym Cmentarzu Dońskim. 26 października 1996 r. ambasador RP w Moskwie odsłonił w miejscu jego pochowania (wspólnym z gen. Leopoldem Okulickim) pomnik ku czci ofiar stalinizmu.
dr Jacek Saramonowicz
