Staropolscy podróżnicy na europejskich szlakach w XVIII wieku. Główne kierunki wojaży – typologia, organizacja i cele podróży

W epoce nowożytnej podróżowanie było zjawiskiem tyleż częstym, co złożonym i różnorodnym w swej specyfice. Podróż określano wówczas nierzadko terminem „peregrynacja”, pochodzącym od łacińskiego słowa peregrinatio, oznaczającego podróżowanie po obcych krajach (w języku staropolskim używano określenia „cudze kraje”), przebywanie poza krajem oraz w sensie religijnym pielgrzymkę. Od XVI wieku podróżowanie stało się też zjawiskiem stricte historycznym, zmiennym w czasie i przestrzeni oraz opisywanym w źródłach, dzięki czemu dzisiaj można dokonywać jego szczegółowej analizy. Efektem licznych podróży podejmowanych przez Polaków w XVIII wieku i dwóch wcześniejszych stuleciach stał się specyficzny rodzaj źródła historycznego, jakim był dziennik podróży, tekst stanowiący odrębny gatunek literacki przystosowany do realiów podróżnych. Dokumenty tego typu, powstające licznie w tym okresie, nosiły też łacińską nazwę diariuszy (od łacińskich słów: diarius – dzienny oraz diarium
– pamiętnik pisany codziennie), co analogicznie jak ich polski odpowiednik nawiązywało do systematycznego rytmu ich spisywania. Źródłami służącymi do rekonstrukcji tras dawnych podróży są też listy wojażerów oraz ich różnego typu sprawozdania niemające charakteru dzienników (raptularze, notatki, pamiętniki itp.).

Adam Kucharski

Cały artykuł do pobrania w pdf
eseje_2_Kucharski_goto_03_27